Zaliczka i zadatek to dwie istotne formy prawne, które co prawda mają cechę wspólną, którą jest ich przeznaczenie, lecz w żaden sposób nie można obu tych pojęć traktować zamiennie, co często się zdarza. Dlatego warto poznać ich dokładne definicje, podobieństwa i różnice tak, by zawierając umowę zastosować właściwą formę i nie obawiać się przykrych konsekwencji.
Zaliczka i zadatek- czym są i w jaki sposób się różnią?
Zadatek
Zacznijmy od zadatku - jest to dodatkowe zastrzeżenie, które można zamieścić w umowie, dotyczące określenia konieczności wniesienia określonej kwoty pieniężnej danej stronie, co stanowić ma pewne zabezpieczenie przed zerwaniem umowy i być ewentualną formą odszkodowania w przypadku, gdy nie dojdzie do realizacji przedmiotu umowy. Warunki zadatku reguluje art. 394 par.1 Kodeksu cywilnego, mówiący iż „w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej”. Jeśli zaś umowa zostanie wykonana, wówczas zadatek wliczany jest do kwoty zapłaty bądź też jest zwracany. Ponadto zadatek powinien być zwrócony także wtedy, gdy następuje rozwiązanie umowy za porozumieniem stron, gdy wykonanie umowy stało się niemożliwe i żadna ze stron nie ponosi za to odpowiedzialności lub są temu w równym stopniu winne.
Zaliczka
Zaliczka natomiast, choć w Kodeksie cywilnym występuje w kilku artykułach, niema tak naprawdę określonej jednoznacznej definicji prawnej. Uważana jest za formę świadczenia pieniężnego na poczet ceny bądź wynagrodzenia. W przypadku gdy nie dojdzie do wykonania umowy, strona ma prawo do jej zwrotu. Osoba wpłacająca zaliczkę może również żądać, by druga ze stron naprawiła szkodę. Zaliczka traktowana jest jako pewna forma kredytu dla sprzedającego, natomiast nie zabezpiecza kupującego tak jak zadatek.
Cecha wspólna
Znamy już definicje obu form zabezpieczenia, dlatego łatwiej będzie nam określić ich podobieństwa i różnice. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę na ich cechy wspólne, a więc to, że obie z nich są wpłacane na poczet wykonywanej w przyszłości umowy oraz gdy umowa zostanie wykonana prawidłowo, wówczas zarówno zaliczka, jak i zadatek zaliczane są na poczet końcowego wynagrodzenia. Jeśli natomiast chodzi o różnice, jest och zdecydowanie więcej.
Różnice
Zaliczka jest formą nieformalną, gdyż nie jest wprost uregulowana prawnie, czego nie można powiedzieć o zadatku, którego zasady określa Kodeks cywilny. Kluczowe różnice pojawiają się natomiast wtedy, gdy dana umowa nie zostanie wykonana. Przyjmijmy, że jest to umowa zlecenie na wykonanie ogrodzenia. I tak gdy:
- umowa nie zostanie zrealizowana z winy zleceniobiorcy- zadatek przepada na rzecz zleceniodawcy, zaś zaliczka zostaje zwrócona zleceniobiorcy;
- umowa nie zostanie zrealizowana z winy zleceniodawcy- zadatek zostaje zwrócony zleceniobiorcy w podwójnej wysokości, natomiast zaliczka zostaje zwrócona w takiej samej wysokości, w jakiej została wpłacona;
- umowa zostaje rozwiązana za porozumieniem stron bądź na skutek powodów niezależnych od nich- wówczas zarówno zadatek, jak i zaliczka zwracane są zleceniobiorcy w takiej samej wysokości, w jakiej zostały wpłacone.
Zaliczka nie daje więc takiej gwarancji jak zadatek, co do finalizacji umowy, gdyż każda ze stron bez żadnych konsekwencji może się z niej wycofać. Zadatek natomiast ma na celu zabezpieczenie skutecznej realizacji umowy, chroniąc przy tym obie strony ale jednocześnie dyscyplinując je w dotrzymywaniu określonych w umowie warunków.
Zadatek a zaliczka - co lepsze?
Jak w przypadku większości sytuacji w życiu, tak i tutaj niema jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Wszystko bowiem zależy od danej sytuacji, przedmiotu umowy, zaangażowania obu stron i wielu innych czynników. Zarówno jedna, jak i druga forma ma swoje wady i zalety. Uogólniając jednak, jeśli obie strony umowy we wzajemnych odczuciach mają względem siebie dobre relacje, wówczas zaleca się wybrać zaliczkę. Przy zakupie nieruchomości bądź ruchomości o znacznej kwocie lepszym rozwiązaniem będzie wpłacić zadatek na możliwie najwyższą kwotę. Jeśli w takim przypadku umowa nie zostanie zrealizowana z winy sprzedającego, wówczas nabywca może otrzymać podwójny zwrot zadatku. Pamiętać jednocześnie należy, iż jeśli umowę zerwie sam klient, wówczas kwota wpłacona jako zadatek przepadnie. Istotne jest także to, iż wpłacona kwota uznawana jest za zaliczkę tylko wówczas, gdy zapis taki zawarty jest w zawieranej umowie. Jeśli natomiast nie będzie podanego konkretnego określenia, wówczas każda przedpłata traktowana będzie jako zadatek.
Jak widzimy wybór pomiędzy zaliczką a zadatkiem nie należy do najprostszych, a tymczasem jest bardzo istotną kwestią, wpływającą na korzystność transakcji. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem będzie więc skorzystanie z pomocy prawnej na etapie tworzenia danej umowy, dzięki czemu będziemy mieć pewność, że zarówno sama umowa, jak i określona forma przedpłaty będzie dla nas najkorzystniejsza i bezpieczna.
Źródło: https://www.tokarczykipartnerzy.pl/blog/zadatek-czy-zaliczka-co-przepada-a-co-zostaje
