Kwestia podziału majątku po rozwodzie z reguły stwarza wiele problemów, głównie wtedy, gdy małżonkowie mają wspólnotę majątkową. Sytuacja komplikuje się jeszcze bardziej, gdy rozwodzą się przedsiębiorcy. Pojawia się bowiem pytanie, w jaki sposób podzielić firmę po rozwodzie?
Wiele zależy od tego, czy należy ona do majątku wspólnego, czy też do majątku osobistego jednego z małżonków. W niniejszym artykule omówione zostały najważniejsze kwestie prawne, związane z podziałem przedsiębiorstwa w przypadku rozwodu.
Wsparcie merytoryczne podczas tworzenia tego artykułu zapewniła adwokat z Poznania, Marlena Słupińska-Strysik [strona internetowa: https://slupinska.eu/]
Czy firma wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków?
Osoby, które planują rozwód, bardzo często zastanawiają się nad tym, czy firma wchodzi w skład majątku wspólnego małżonków. Odpowiedź na to pytanie nie jest jednoznaczna. Wiele zależy tutaj od tego, kiedy dokładnie założona została firma. Istotne jest też to, jaki ustrój majątkowy panuje między małżonkami, czy firma należy do majątku wspólnego oraz jaka jest forma prowadzonej działalności.
Data założenia firmy ma kluczowe znaczenie
Przy podziale firmy po rozwodzie pod uwagę brana jest między innymi data założenia działalności. Ważne jest to, czy została ona założona przed ślubem, czy też po nim. Jeśli firma powstała jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego, a rozwijana była już po ślubie, wchodzi ona w skład majątku osobistego tego z małżonków, który tę firmę założył. Dodatkowo cały majątek firmy – czyli przedmioty, które zostały nabyte w związku z prowadzeniem firmy – również należą do jego majątku osobistego.
Zupełnie inaczej wygląda to w sytuacji, gdy firma została założona już po ślubie. W takim przypadku najczęściej wchodzi ona w skład majątku wspólnego. Nie ma tutaj znaczenia to, czy małżonkowie w równym stopniu angażują się w codzienną pracę i w rozwój firmy, czy też przedsiębiorstwem zajmuje się tylko jedna osoba. Wszystkie zyski również wchodzą w skład majątku wspólnego.
Ustrój majątkowy małżonków a podział firmy po rozwodzie
Choć wyżej opisane zasady znajdują zastosowanie w wielu przypadkach, sytuację może zmienić umowa majątkowa, zawarta przez małżonków. Chodzi tutaj o intercyzę, która ma ogromny wpływ na podział majątku. Znaczenie ma jednak to, kiedy umowa taka została zawarta i jakie zapisy się w niej znalazły.
Zacznijmy jednak od tego, że wspólnota majątkowa jest „domyślnym” modelem ustroju majątkowego małżonków, która następuje po zawarciu związku małżeńskiego. Wyjątkiem jest sytuacja, w której małżonkowie zdecydowali się na intercyzę. Jest to potocznie stosowane określenie rozdzielności majątkowej, która ustanawiana jest na podstawie małżeńskiej umowy majątkowej. Podstawowe założenie posiadania przez małżonków intercyzy jest takie, że każdy z nich ma swój majątek osobisty. Innymi słowy, małżonkowie nie mają majątku wspólnego.
W jaki sposób fakt, że małżeństwo ma intercyzę, wpływa na podział firmy po rozwodzie? To proste. Firma założona i prowadzona przez jednego z małżonków wchodzi w skład jego majątku osobistego, a nie majątku wspólnego, w związku z czym w przypadku rozwodu nie dochodzi do podziału firmowego majątku.
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków
Nieco innym, z całą pewnością rzadziej spotykanym rodzajem ustroju majątkowego, jest rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków. Różnica pomiędzy tym modelem a standardową intercyzą polega na niczym innym, jak na wyrównaniu dorobków, czyli wzrostu wartości majątków osobistych, jaki nastąpił już po zawarciu intercyzy. Nie ma tu jednak majątku wspólnego.
W takim przypadku co prawda firma nie podlega żadnemu podziałowi po rozwodzie, jednak ten z małżonków, który prowadzi działalność gospodarczą i jest bardziej zamożny, ma pewne zobowiązania względem drugiej osoby. Jeśli na przykład majątek osobisty żony przewyższy majątek męża, nadwyżka będzie podlegała podziałowi. W sytuacji, gdy jeden z małżonków prowadzi firmę przynoszącą bardzo duże zyski, rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków nie będzie dla niego rozwiązaniem korzystnym.
Problem z rozliczeniem nakładów poniesionych na rozwój firmy
O ile w sytuacji, gdy małżeństwo ma intercyzę, podział firmy nie stanowi żadnego problemu, o tyle kłopoty mogą pojawić się w sytuacji, gdy druga osoba przeznaczała swoje pieniądze na rozwój firmy w trakcie trwania małżeństwa. Chodzi tutaj o sytuację, w której firma należy na przykład do męża, jednak żona – z uwagi na wysokie zarobki – przeznacza część swoich środków na rozwój tejże firmy. Kwota ta podlega podziałowi, co oznacza, że małżonek może liczyć na zwrot połowy przeznaczonych na rozwój firmy środków.
Forma prowadzenia działalności gospodarczej a podział majątku
Kolejną kwestią, która może mieć wpływ na podział firmy po rozwodzie, jest forma prowadzenia działalności gospodarczej. Chodzi tutaj o to, czy jest to na przykład jednoosobowa działalność gospodarcza, spółka osobowa czy też spółka kapitałowa.
W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej stosuje się wszystkie opisane wcześniej zasady. A zatem, jeżeli firma została założona jeszcze przed zawarciem małżeństwa lub małżeństwo ma intercyzę, nie dochodzi do podziału firmy. Należy ona bowiem do majątku osobistego małżonka, jak to zostało wspomniane wcześniej. Jeśli jednak została założona już po ślubie, a małżonkowie mają wspólnotę majątkową, cały majątek firmy oraz zyski uzyskiwane z jej działalności podlegają podziałowi i nie należą do majątku osobistego.
Nieco inaczej wygląda to w sytuacji, gdy firma jest spółką. W większości przypadków majątek spółki ma charakter odrębny względem majątku wspólników. Wiele zależy jednak od tego, jaki to rodzaj spółki. Przy podziale majątku uwzględnione jest między innymi to, czy jeden z małżonków jest wspólnikiem spółki cywilnej, czy też może prowadzi spółkę komandytową lub spółkę komandytowo akcyjną. Kwestie podziału majątku w przypadku spółki są jednak niezwykle skomplikowane i w każdym przypadku wymagają odrębnej, bardzo wnikliwej analizy.
W razie jakichkolwiek wątpliwości dotyczących podziału spółki po rozwodzie warto skonsultować się z doświadczonym prawnikiem. Nie tylko określi on, jak może wyglądać kwestia podziału majątku firmy czy zysków, ale też pomoże w znalezieniu najkorzystniejszego dla przedsiębiorcy rozwiązania.
Więcej informacji o podziale majątku spółki po rozwodzie znajdziesz tutaj: https://slupinska.eu/blog/podzial-majatku-po-rozwodzie-a-firma/
Czy firma podlega podziałowi po rozwodzie – podsumowanie
Jak widać, na ewentualny podział firmy po rozwodzie wpływa wiele czynników, między innymi data założenia firmy, ustrój majątkowy małżonków czy też forma prowadzenia działalności. Nie zawsze firma stanowi majątek wspólny małżonków.
Przy podziale firmy pod uwagę bierze się nie tylko firmowy majątek czy zyski, ale też ewentualne długi czy inne zobowiązania. W wielu przypadkach niezbędna okazuje się profesjonalna wycena przedsiębiorstwa. Nie zawsze jednak podział firmy jest konieczny. Jedno jest pewne – w sytuacji, gdy rozwodzą się przedsiębiorcy, wsparcie prawne jest niezbędne. Tylko doświadczony prawnik jest w stanie zadbać o to, aby zastosowane przy podziale majątku rozwiązania nie były niekorzystne dla przedsiębiorcy.
