Przede wszystkim: nie ma obowiazku korzystania z tej możliwości – to nie jest etap obowiązkowy. Chcesz od razu założyć firmę, to po prostu działaj.
Start na próbę bez formalności
Zastanawiasz się, czy możesz zawodowo – dajmy na to – szyć ubranka dla dzieci? Spróbuj! Uszyj kilka i zdobądź pierwszych klientów. Jeśli się uda, Twoja skrzynka e-mail zacznie się zapychać od zamówień, to zakładaj firmę i rozkręcaj działalność na większą skalę. Jeżeli zaś pomysł okaże się klapą, to po prostu zapomnij o tym. Wszystko to bez zbędnego stresu, części kosztów (np. księgowość) i niepotrzebnych formalności.
Dla kogo działalność nierejestrowana?
Ta szczególna forma działalności, która polega na nierejestrowaniu się w CEIDG oraz nieopłacaniu składek do ZUS-u, dostępna jest dla każdego początkującego przedsiębiorcy, który:
- nie prowadził działalności w ciągu ostatnich 60 miesięcy,
- działa osobiście jako osoba fizyczna – zakaz działania w spółce cywilnej,
- wykonuje działalność niereglamentowaną, czyli taką która nie wymaga uzyskania koncesji, pozwoleń itp.
- przychód z tej działalności w żadnym miesiącu nie przekracza 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (obecnie to 75% z 4666 zł, czyli 3499,50 zł).
Zatem rodzaj działalności nie jest istotny, podobnie jak liczba klientów, zasięg terytorialny czy jakakolwiek inna kwestia poza wymienionymi powyżej.
Czym jest działalność gospodarcza?
Dlaczego to jest istotne? Otóż właściwie działalność nierejestrowana nie jest działalnością gospodarczą, więc nie wymaga rejestracji w CEIDG.
Można też uzyskiwać przychody nie prowadząc działalności. To dajmy na to zbywanie własnego mienia prywatnego, o ile nie został przez nas nabyty w ciągu ostatnich 6 miesięcy (są wyjątki od tej zasady, ale to inny temat) albo nawet usługa „komercyjna” jak położenie kafelek lub przygotowanie posiłków, ale wykonana jednorazowo, okazjonalnie. To wszystko nie jest działalnością gospodarczą i nawet przekroczenie progu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia nie będzie obligowało do założenia firmy.
Otóż, aby zarabianie było działalnością gospodarczą, musi posiadać wszystkie z następujących cech:
- charakter zorganizowany,
- cel zarobkowy,
- działanie we własnym imieniu,
- ciągłość działania.
Wystarczy jednak, że np. publicznie ogłosisz swoje usługi, to już jest podstawa, aby uznać że działasz zarobkowo w sposób ciągły i zorganizowany.
Rachunki i podatek dochodowy
Dochód uzyskiwany w Polsce jest opodatkowany. Zwolnienie z obowiązku rejestrowania firmy ułatwia wiele kwestii, np. księgowości i uniezależnia od składek do ZUS-u, ale nie zwalnia z podatku dochodowego. Podatek z działalności nierejestrowanej jest odprowadzany na zasadach ogólnych, czyli w tzw. skali podatkowej. Nie ma możliwości rozliczania się na podstawie ryczałtu lub metodą liniową (do tego potrzebna jest rejestracja). W praktyce dochody z tej działalności należy uwzględnić w zeznaniu rocznym i opłacić podatek, jaki wyniknie z tego rozliczenia (niedopłata podatku na koniec roku). Przychody z tej działalności uwzględniamy w polu „inne źródła”. W trakcie roku warto odkładać kwotę podatku, bo po rozliczeniu może się okazać, że musimy dopłacić do budżetu nawet do 3000 złotych (to kwota przy maksymalnym wykorzystaniu tej formy zarobku w ciągu całego roku – zazwyczaj będzie mniejsza). Z tym, że kwota wolna od podatku to obecnie 30 tys. zł. Wykonując pracę w ramach nierejestrowanej działalności przez 12 miesięcy można osiągnąć przychód w kwocie nieco ponad 18 tys. zł, więc mieści się ona w kwocie wolnej od podatku. Jeśli będzie to jedyne źródło dochodu podatnika, to nie będzie podatku do zapłaty.
Naturalne jest też, że Twój klient będzie wymagał jakiegoś dowodu zapłaty. Dlatego wystawiasz rachunki. To również korzyść dla Ciebie, bo zorientujesz się na czas, gdy przekroczysz limit przychodów. Taki rachunek musi zawierać:
- numer rachunku (można numerować kolejno, zaczynając od 1),
- data wystawienia,
- imiona i nazwiska lub nazwy sprzedawcy i nabywcy,
- nazwa usługi,
- kwota do zapłaty.
Wielką zagadką pozostaje ewidencja kosztów. Ustawa na ten temat milczy. Zapewne fiskus w końcu wyda jakieś oświadczenie na ten temat. Przede wszystkim brakuje wskazania formy ewidencji kosztów. Póki co można uznać, że rozliczamy się od przychodów (podatkiem dochodowym – sic!). Jakimś rozwiązaniem w niektórych przypadkach może być takie konstruowanie umów z klientami, aby to oni np. dostarczali materiały na własny koszt. Niekiedy można też zamówić materiały „na klienta” – tak, aby dostał za nie osobną fakturę, wystawioną przez dostawcę. Wówczas będzie można rozliczyć się już tylko za samą pracę.
Odpowiedzialność przedsiębiorcy
Istotne jest, że osoba prowadząca nierejestrowaną działalność gospodarczą nie jest uznawana za przedsiębiorcę w płaszczyźnie przepisów publicznoprawnych, czyli m.in. nie podlega właśnie konieczności rejestracji i obowiązkowi opłacania składek do ZUS. Jednak osoba taka jest uznawana za przedsiębiorcę w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego, a to z kolei ma ogromne znaczenie w kwestiach dot. odpowiedzialności przed klientami. Musi on – jak każda inna firma – respektować prawa konsumencie, np. do zwrotu towaru, reklamacji itp.
Kiedy muszę zarejestrować działalność
Przede wszystkim gdy przekroczysz ustalony limit przychodów, czyli wspomniane 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Masz wówczas 7 dni na rejestrację w CEIDG. Jako datę rozpoczęcia działalności wybierz dzień uzyskania przychodu przekraczającego limit.
A co jeśli tego nie zrobię? Wówczas przechodzisz do szarej strefy, czyli łamiesz prawo. Sprawa zaś może wyjść na jaw na przykład przy wypełnianiu PIT-a rocznego. A jeśli nie uwzględnisz tam wszystkich przychodów, to ponownie złamiesz prawo. Działalność nierejestrowana nie wymaga prowadzenia dokumentacji księgowej, a to zwiększa pokusę drobnych nadużyć, czego jednak odradzam. Równie dobrze możesz zacząć fałszować faktury…
Co potem?
Po założeniu działalności czeka Cię jeszcze okres 2 i pół roku ułatwień w postaci:
- ulgi na start, czyli braku składek społecznych do ZUS przez pierwsze 6 miesięcy,
- małego ZUS, czyli mniejszych składek przez kolejne 24 miesiące.
Obie te kwestie opisuję w tekście dot. opłacania składek do ZUS. Pamiętaj, że dotyczą one każdej nowej, zarejestrowanej właśnie działalności – niezależnie od tego czy wcześniej była prowadzona działalność nierejestrowana.
A co, jeśli działalność nierejestrowana jedak nie jest dla Ciebie? W takim razie od razu zakładaj firmę.
